Tây Nguyên "Mùa con ong đi lấy mật"

Tây Nguyên mùa này đầy nắng và gió. Những cánh rừng và bạt ngàn cao su đâm chồi nẩy lộc, nhiều loài hoa rừng đua nhau khoe sắc. Đặc biệt, xứ sở cà phê của vùng đất đỏ ba-zan đang vào mùa bung hoa trắng muốt, tỏa hương thơm tinh khiết, ngọt lịm, quyến rũ các loài ong từ muôn nơi tìm về hút mật, làm nên vị ngọt cho đời.

 

Một đêm cuối tháng 2, đi dọc QL14 từ TP.HCM lên Gia Lai, chúng tôi liên tiếp bắt gặp từng đoàn xe tải (mang biển số các tỉnh vùng Đông Nam bộ), chở đầy ắp những thùng ong, can nhựa, thùng phuy (dùng để đựng mật) nối đuôi nhau "hành quân" lên Tây Nguyên.

Trên cuộc hành trình này, chúng tôi "bắt chuyện" được với một số ông chủ nuôi ong mật ở huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận và huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai. Họ nói rằng, Tây Nguyên là vùng có khí hậu ôn hòa, thích hợp với loài ong, đồng thời là vùng nguyên liệu lấy mật rộng rãi (sang cả Lào và Campuchia), nên hàng năm cứ đến khoảng cuối tháng 2, đầu tháng 3 là di chuyển đàn ong lên xứ sở này để khai thác.

Những "con ong" ở xa còn biết "bay" đến Tây Nguyên tìm mật ngọt như vậy thì người bản địa đã khai thác nguồn tài nguyên này như thế nào? Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Văn Thanh - Giám đốc Xí nghiệp Ong Gia Lai (thuộc Công ty Cổ phần Ong Trung ương) cho biết: "Phong trào nuôi ong mật đang ngày càng phát triển mạnh ở tỉnh Gia Lai và khu vực Tây Nguyên".

Đặc biệt từ năm 2008, triển khai dự án “Xây dựng mô hình ứng dụng và chuyển giao kỹ thuật nuôi ong, khai thác, chế biến mật ong xuất khẩu tại tỉnh Gia Lai”, chất lượng đàn ong ở địa phương được nâng lên vượt bậc, nhiều hộ nuôi ong đã "phất" lên từ nghề này.

Toàn tỉnh hiện có khoảng 600 hộ nuôi ong với tổng số 80 nghìn đàn, sản lượng hàng năm khoảng 7 nghìn tấn mật (tương đương 210 tỷ đồng), trong đó hơn 4 nghìn tấn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Cùng với nhiệm vụ sản xuất và bao tiêu sản phẩm cho nông dân, Xí nghiệp Ong Gia Lai còn cung cấp con giống cho cả khu vực Tây Nguyên.

Điển hình như ông Lê Văn Dân ở xã Biển Hồ, TP.Pleiku tham gia dự án và cùng tổ kinh doanh mật ong ở các huyện Ia Grai và Đức Cơ, thành lập hẳn một công ty xuất nhập khẩu mật ong, xây dựng nên thương hiệu "Mật ong Gia Lai". Với hơn 10.000 thùng ong Ý chất lượng cao, năm ngoái công ty này đã sản xuất và thu mua, chế biến xuất khẩu sang các nước Đông Âu được trên 300 tấn, trị giá gần chục tỷ đồng.

Trên đường lên tuyến biên giới, chúng tôi ghé vào thăm trại ong của anh Trịnh Thế Lương ở thị trấn Ia Kha, huyện Ia Grai, khi anh đang chăm sóc đàn ong dưới tán rừng cao su nẩy lộc xanh tươi mơn mởn. Với kinh nghiệm hơn 20 năm trong nghề, anh Lương cho biết: "Đây là thời điểm thích hợp nhất cho nghề nuôi ong. Ngoài các loài hoa rừng, hoa cà phê, con ong còn hút mật ở những kẽ lá cao su mới đâm chồi".

Trao đổi về công việc làm ăn, anh Lương nói: "Hiện mình 700 đàn ong ngoại (giống Đức lai Ý), nhưng số vốn bỏ ra cũng không dưới 1 tỷ đồng. Bình thường, chỉ một mình quản lý, chăm sóc, nhưng đến ngày quay mật (cho vào thùng quay li tâm, thay cho việc vắt thủ công) thì phải thuê cả chục người đến giúp việc. Cứ mươi, mười lăm ngày vắt mật một lần (tùy vào thời tiết có thuận lợi cho ong hút mật hay không). Vụ này mình dự kiến thu trên 10 tấn mật, như giá hiện nay là 32 nghìn đồng/kg, thì sẽ thu được 320 triệu đồng".

Điều đặc biệt nhất trong nghề nuôi ong ở Gia Lai là người Bahnar ở xã Krong, huyện Kbang lại "nuôi" ong trong rừng. Theo kinh nghiệm đi rừng từ ông cha truyền lại, ngoài việc làm tổ treo trên cây, loài ong thích làm tổ trong các hốc cây cổ thụ, có rất nhiều mật (người địa phương gọi đó là "lỗ ong"). Vì vậy, hàng năm bà con vào rừng quét dọn sạch sẽ những hốc cây đó để đến mùa tháng ba cho ong về làm tổ.

Ông Đinh Ních- Chủ tịch UBND xã Krong, cho biết: Công việc "nuôi" ong trong rừng như thế này đã trở thành "nghề truyền thống" của người Bahnar ở xã Krong. Hiện người dân trong xã đang quản lý vài nghìn tổ ong trong rừng; có hộ nhiều nhất "quản lý" đến hàng trăm lỗ ong, mỗi mùa thu được cả tạ mật ong rừng nguyên chất. Loại mật này giá cao gấp gần hàng chục lần so với mật ong nuôi. Mặc dù ong làm tổ và cho mật hoàn toàn tự nhiên trong rừng, nhưng tất cả đều đã có chủ, không hề có sự tranh chấp, trộm cắp của nhau.

Liền kề với Gia Lai là tỉnh Đắk Lắk - ở vị trí trung tâm của vùng Tây Nguyên, nghề nuôi ong cũng phát triển "ngang ngửa". Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Tấn Lực - Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Ong mật Đắk Lắk cho biết: Hiện đơn vị quản lý trên 180.000 đàn ong, đồng thời liên kết với trên 1.000 nông hộ trong tỉnh cùng nuôi ong lấy mật. Riêng năm 2010, sản lượng mật ong của tỉnh Đắk Lắk đạt khoảng 8.500 tấn. Được Bộ Công Thương cấp giấy phép xuất khẩu trực tiếp, mỗi năm Công ty xuất khẩu từ 3.500 đến 4.000 tấn mật ong sang thị trường các nước Âu, Mỹ với thương hiệu "Dak-honey".

Phát huy tiềm năng, lợi thế đó, mới đây (18-2-2011), tỉnh Đắk Lắk đã thành lập Liên minh sản xuất ong mật, với sự hợp tác giữa Công ty Cổ phần Ong mật Đắk Lắk với 120 hộ nuôi ong ở thành phố Buôn Ma Thuột và thị trấn Quảng Phú, huyện Chư M’nga. Với số vốn ban đầu gần 7,6 tỷ đồng, 7 nghìn 200 đàn ong của các hộ tham gia trong liên minh sẽ được chăm sóc theo quy trình kỹ thuật tiên tiến. Công ty sẽ hướng dẫn nông dân áp dụng các kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất và bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá đã được bảo hiểm.

Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để mở rộng quy mô ngành nghề nuôi ong ở địa phương, để con ong Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung cất cánh bay cao, bay xa hơn, đem lại "mật ngọt" hơn cho đời.

Phùng Cường

Chuyên mục: CON ONG DƯỢC SỸ CÓ CÁNH,