Tại Sao Người Việt Hay Bị Đau Khớp Gối?
 |
| đau khớp gối ở người Việt |
Giải thích nguyên nhân theo cả góc nhìn Đông y và Tây y, dấu hiệu phân biệt, hướng điều trị kết hợp và lời khuyên phòng ngừa.
Tổng quan
Trong y thư cổ, đau khớp gối thường được gọi là “Hạc Tất Phong” — tức phong tà xâm nhập khiến đầu gối sưng to, tròn như gối con hạc, vận động khó khăn và đau nhức. Đây nằm trong phạm vi Tý chứng của Đông y, liên quan tới sự suy yếu của can, thận và khí huyết.
1. Gánh nặng lịch sử và thói quen xã hội
Ngày xưa: lao động nặng, gánh vác, lội ruộng → khớp gối chịu tải kéo dài dẫn đến mòn dần. Đặc biệt là viêm đa khớp dạng thấp phản ứng rất mạnh với việc lội bùn nếu như bạn đang bị viêm đau mà lội xuống bùn bệnh sẽ nặng lên rất nhanh .
Ngày nay: thói quen ngồi xổm/ngồi bệt còn phổ biến, cộng thêm lối sống văn phòng (ngồi lâu, ít vận động) → giảm tổng hợp vitamin D, hấp thu canxi kém; tăng cân khiến khớp gối quá tải.
 |
| thói quen ngồi xổm từ nhỏ làm tăng nguy cơ đau khớp gối |
2. Khí hậu nóng ẩm: “thấp” dễ phạm khớp
Khí hậu nhiệt đới gió mùa, độ ẩm cao — Đông y gọi là thấp tà. Khi kết hợp phong – hàn, thấp dễ bế tắc kinh lạc, khiến cơn đau gối nặng hơn vào ngày mưa lạnh.
3. Không chỉ thoái hóa: Viêm khớp dạng thấp (VKDT)
VKDT là bệnh tự miễn: màng hoạt dịch tăng sinh, tiết cytokine gây viêm, phá hủy sụn và xương dưới sụn.
Dấu hiệu gợi ý: cứng khớp buổi sáng > 60 phút, sưng nóng đỏ đau đối xứng, kèm mệt mỏi, sút cân.
Xét nghiệm: RF/anti-CCP dương tính, VS/CRP tăng; X-quang thấy bào mòn rìa khớp.
Người Việt dễ bị nặng hơn do khí hậu ẩm làm viêm bùng phát và thói quen chủ quan nghĩ “đau tuổi già”, đến muộn khi đã tổn thương nặng.
4. Phân biệt nhanh: Thoái hóa khớp gối (THKG) và VKDT
THKG: đau tăng khi vận động, đỡ khi nghỉ; cứng < 30 phút; lạo xạo, biến dạng xương.
VKDT: sưng nóng đỏ đau, cứng sáng > 60 phút; triệu chứng toàn thân; xét nghiệm viêm tăng; X-quang mòn rìa khớp.
Phân biệt thoái hóa khớp gối và viêm khớp dạng thấp
5. Lý luận Đông y: đặt bệnh vào “Tý chứng”
6. Hướng điều trị: Đông – Tây y kết hợp
Nếu nghi VKDT: khám chuyên khoa sớm để dùng DMARDs (thuốc điều trị nền) nhằm ngăn phá hủy khớp.
Đông y phối hợp: châm cứu, bấm huyệt giảm đau; bài thuốc theo thể (thấp nhiệt / hàn thấp / huyết ứ / can thận hư) để giảm viêm và nuôi dưỡng khớp.
Điều chỉnh lối sống: giảm cân, tránh ngồi xổm lâu, vận động nhẹ, phơi nắng sớm, bổ sung canxi – vitamin D khi thiếu.
7. Phương pháp điều trị toàn diện trong Y học cổ truyền
Y học cổ truyền áp dụng nhiều liệu pháp phối hợp:
Thuốc uống: bổ can thận, hoạt huyết, khu phong trừ thấp.
Thuốc đắp / xoa rượu thuốc: giảm đau tại chỗ, lưu thông khí huyết.
Xông, tắm thảo dược: giãn cơ, giảm co cứng.
Châm kim, cứu ngải: điều hòa khí huyết, thông kinh lạc.
Xoa bóp, bấm huyệt: phục hồi vận động, giảm đau nhanh.
Sự kết hợp này không chỉ giảm triệu chứng mà còn bồi bổ gân xương, điều chỉnh căn nguyên, đem lại hiệu quả bền vững.
So sánh với Tây y: vì sao Đông y có ưu thế?
Một số bài thuốc Nam tiêu biểu trị đau khớp gối
Thành phần (liều tham khảo):
Rễ bưởi bung: 12 g
Rễ lá lốt: 12 g
Rễ gối hạc (đặc trị khớp gối): 12 g
Dây đau xương: 16 g
Cỏ xước: 12 g
Ngưu tất: 12 g
Sắc với 1 lít nước, còn 300 ml, chia 2–3 lần uống trong ngày. Uống liên tục 7–10 ngày giúp giảm đau, hoạt huyết và mạnh gân cốt. (Lưu ý: cần khám lâm sàng và cân đối thuốc theo thể trạng cá nhân).
 |
| gối hạc |
8. Cảnh báo: nguy cơ khi lạm dụng thuốc giảm đau và corticoid
Tự ý dùng NSAID hoặc corticoid rất phổ biến và nguy hiểm:
NSAID: dễ gây loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, tổn thương gan – thận.
Corticoid: dùng lâu gây loãng xương, hoại tử xương, tăng đường huyết, suy tuyến thượng thận, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Nhiều bệnh nhân chỉ đến khi khớp đã biến dạng mới thừa nhận đã tự dùng corticoid nhiều năm
9. Lời khuyên từ thầy thuốc Đông y
- Không tự ý mua và dùng thuốc giảm đau hoặc corticoid khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Khi đau khớp gối kéo dài, nhất là kèm sưng và cứng buổi sáng, cần đi khám chuyên khoa sớm để loại trừ viêm khớp dạng thấp.
- Nên kết hợp đúng đắn giữa Tây y (điều trị nền theo phác đồ) và Đông y (châm cứu, thuốc thang, dưỡng sinh) để vừa kiểm soát triệu chứng, vừa bồi bổ can thận, mạnh gân cốt.
- Duy trì cân nặng hợp lý, tránh ngồi xổm lâu, tăng cường vận động nhẹ nhàng, tập cơ tứ đầu đùi, bổ sung canxi – vitamin D và tắm nắng sáng.
👉 Nếu bạn hoặc người thân đang gặp tình trạng đau khớp gối kéo dài, có thể liên hệ trực tiếp với lương y Phạm Ngọc – người có hơn 25 năm kinh nghiệm điều trị các bệnh lý về khớp gối bằng phương pháp Đông y – để được tư vấn và hướng dẫn phù hợp.
Thay lời kết
Hạc Tất Phong (đau khớp gối) rất phổ biến ở người Việt do nhiều nguyên nhân: lao động nặng, thói quen sinh hoạt, khí hậu nóng ẩm, thoái hóa và viêm khớp dạng thấp. Điều trị hiệu quả cần kết hợp Đông – Tây y, tránh lạm dụng thuốc giảm đau và corticoid, đồng thời áp dụng phương pháp toàn diện: uống – đắp – xông – châm cứu – bấm huyệt. Khi thực hiện đúng, khớp gối sẽ được bảo vệ tốt hơn và chất lượng sống của người bệnh được cải thiện.
 |
| Lương y Phạm Ngọc |
Lương Y: Phạm Ngọc
